นวัตกรรม โมเดลอาหาร

จากนวัตกรรมสู่ผู้นำตลาด กรณีศึกษา Mike Food Model ผู้ผลิตโมเดลอาหารจำลอง

กรณีศึกษา Mike Food Model เป็นกรณีที่สะท้อนถึง การนำนวัตกรรมมาช่วยสร้างความสามารถในการแข่งขันของ SMEผ่านทางกรณีศึกษาของผู้ผลิตโมเดลอาหาร Mike Food Model จากการนำนวัตกรรมมาช่วยในการพัฒนาสินค้าทำให้ผู้ประกอบการซึ่งแม้จะเข้ามาแข่งขันในตลาดที่หลังสามารถกลายเป็นผู้นำในตลาด และสามารถขยายตลาดไปยังต่างประเทศอีกทั้งความสามารถด้านนวัตกรรมยังทำให้ผู้ประกอบการสามารถขยายสายผลิตภัณฑ์ไปในกลุ่มโมเดลทางการแพทย์ซึ่งเป็นการสร้างโอกาสใหม่ในการแข่งขันทางธุรกิจ เนื่องจากในปัจจุบันยังไม่สามารถมีผู้ประกอบการรายใดในประเทศสามารถทำได้

Mike Food Model เป็นธุรกิจของคุณสุภาพ นาคพงศ์พันธ์หรือ คุณไมค์ ซึ่งเรียนจบด้านการเงินจากมหาวิทยาลัยสยามทำงานเป็นพนักงานธนาคาร แต่เนื่องจากมีความสนใจและความชอบในศิลปะงานปั้น โดยเฉพาะของจิ๋ว เช่น ดอกไม้ประดิษฐ์ และงานปั้นขนาดเล็กหลากหลายชนิด คุณสุภาพจึงเริ่มธุรกิจจากการทำดอกไม้ประดิษฐ์ขายที่สวนจตุจักร จนได้มีโอกาสไปออกงานแสดงสินค้าในต่างประเทศกับกรมส่งเสริมอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม ซึ่งในการเดินทางไปประเทศญี่ปุ่นนั้น ทำให้คุณสุภาพเกิดแนวความสนใจในธุรกิจโมเดลอาหาร ที่ในขณะนั้นเป็นที่นิยมมากในที่ญี่ปุ่น

คุณสุภาพจึงเริ่มต้นจากการแสวงหาความรู้เริ่มจากการทดลองทำด้วยตนเอง เข้ารับการอบรมกับหน่วยงานต่างๆ ช่วงแรกเริ่มต้นธุรกิจด้วยการเช่าห้องแถวเล็กๆ มีคนงานเพียง 3-4 คน กับเงินลงทุนเพียง 4-5 หมื่นบาท ผลิตโมเดลอาหารธรรมดา เช่น ไก่ต้ม เป็ดพะโล้ ก๋วยเตี๋ยว เป็นต้น มีช่องทางขายหลักคืออินเทอร์เน็ต Mike Food Model เน้นการทำงานอย่างมีคุณภาพต่อมาและร่วมมือกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) เพื่อพัฒนาวัตถุดิบที่ใช้ผลิตในโมเดลอาหารให้มีนวัตกรรมใหม่ๆ เพื่อสร้างความแตกต่างและทำให้ผลิตภัณฑ์มีความสมจริงมากยิ่งขึ้น

จากการสัมภาษณ์คุณสุภาพพบว่า ในการพัฒนาสินค้าใหม่ๆนั้น ลูกค้าเป็นส่วนสำคัญในการพัฒนาและกระตุ้นในเกิดนวัตกรรม ลูกค้าเปรียบเสมือนครูทำให้เกิดความท้าทาย เพราะสินค้าส่วนใหญ่เป็นสินค้าที่สั่งทำตามความต้องการของลูกค้า ดังนั้น หากลูกค้าไม่พอใจ ทาง Mike Food Model จะทำการแก้ไขซึ่งยิ่งแก้ไขก็ยิ่งก่อให้เกิดความเชี่ยวชาญ ทำให้ Mike Food Model จึงสามารถดำเนินธุรกิจนี้มาได้กว่า 8 ปี และปัจจุบันสามารถผลิตโมเดลอาหารได้มากกว่า 20,000 แบบ มีรายได้ต่อปีประมาณ หลายสิบล้านบาท และเติบโตขึ้นทุกปี ปีละ 20-30%

114-127 Graduated 158_14

ในปัจจุบัน Mike Food Model มีสินค้าที่สามารถจำแนกได้ 3 ประเภท ดังนี้

1. Food and Drink ประกอบด้วย อาหารไทย อาหารนานาชาติ ขนมหวาน เครื่องดื่มแบบต่างๆ ผักและผลไม้ อาหารจำลองสำหรับสื่อการเรียนการสอน และโมเดลสัตว์ เช่น เป็ด ไก่ หมู เป็นต้น ราคาของสินค้าประเภทนี้มีตั้งแต่ราคา 15-3,500 บาท

2. Anatomy ประกอบด้วย อวัยวะต่างๆ ภายในร่างกาย ราคาตั้งแต่ราคา 1,000-3,000 บาท

3. Thai food Souvenir ประกอบด้วย อาหารไซส์เล็กสำหรับเป็นของที่ระลึก ราคาตั้งแต่ 25-250 บาท

จะเห็นได้ว่านอกจากผลิตโมเดลอาหารแล้ว Mike Food Modelยังมีการผลิตโมเดลอวัยวะต่างๆอีกด้วย ซึ่งถือเป็นโอกาสทางธุรกิจที่ Mike Food Model เล็งเห็น ซึ่งโอกาสนี้เกิดขึ้นเมื่อได้รับงานทำโมเดลอาหารทางโภชนาการให้กับโรงพยาบาล เพื่อใช้เป็นสื่อการสอนสำหรับผู้ป่วยและบุคคลทั่วไป จึงมีโอกาสเข้าไปใกล้ชิดอาจารย์หมอและพยาบาล และเริ่มรับโจทย์ที่มีความท้าทายมากขึ้นกว่าเพียงแค่ การผลิต เมนูอาหารในตู้กระจกร้านอาหารแบบที่ผ่านมา

แต่ขยายมาทำอาหารทางโภชนาการ อาหารสำหรับผู้ป่วย โมเดลฟันแบบต่างๆ หุ่นจำลองอวัยวะต่างๆ ให้กับโรงพยาบาลและสถานศึกษาซึ่งเป็นตลาดใหม่ที่มีความน่าสนใจเนื่องจากยังไม่มีผู้ผลิตโมเดลอาหารรายอื่นสามารถทำได้ อีกทั้งโมเดลสำหรับสื่อการสอนในประเทศไทยนั้นหายากจึงจำเป็นต้องนำเข้าจากต่างประเทศ กอปรกับราคาที่ค่อนข้างแพง แต่จากการให้ความสำคัญกับการนำนวัตกรรมของวัตถุดิบ เช่น กาว ยางพาราปิโตรเคมีใหม่ๆ ที่แตกต่างจากผู้ผลิตเดิมที่ใช้วัตถุดิบจำพวกเรซิน และขบวนการผลิตใหม่มาใช้ Mike Food Model จึงสามารถผลิตโมเดลสื่อการสอนได้ราคาถูกกว่านำเข้าถึง 50-70% และสามารถทำแบบขึ้นมาใหม่ได้โดยไม่ต้องสนใจว่าต่างประเทศจะมีหรือไม่

ทั้งนี้เพราะ Mike Food Model จะร่วมกันพัฒนาสินค้าร่วมกันกับลูกค้าโดยที่ลูกค้านั้นมีทั้งในประเทศและต่างประเทศ เช่น มูลนิธิในต่างประเทศจ้างให้ออกแบบอวัยวะเพศเทียมเพื่อใช้สอนการใส่ถุงยางให้แก่ผู้หญิงในประเทศปาปัวนิวกินี ลูกค้าบอกว่าที่มีในตลาดตอนนี้มีแต่โมเดลแบบครึ่งตัวซึ่งราคาแพงมาก และต้องทำแจกเยอะ จึงไม่มีงบ และลูกค้าเองก็ให้เวลากับ Mike Food Model ในการพัฒนาต้นแบบ

คุณสุภาพมองว่าจะศักยภาพในด้านการพัฒนาสินค้าใหม่ๆ ทำให้พบโอกาสทางการตลาด ยังมีความต้องการซ่อนอยู่ในตลาดอีกมาก อีกทั้งการเปิดประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC) นั้นธุรกิจที่มีความสามารถและสามารถเรียกตัวเองได้ว่าเป็นนักพัฒนาโมเดลอาหารอย่าง Mike Food Model การเปิดประชาคมจะกลายเป็นโอกาสของธุรกิจเพราะในกลุ่ม AEC ประเทศไทยเป็นต้นแบบในหลายๆ เรื่อง ยิ่งช่วงหลังๆ เริ่มมีลูกค้าจากกัมพูชา พม่า ลาวเข้ามาสั่งซื้อสินค้าจาก Mike Food Mode ดังนั้น Mike Food Model จึงเริ่มมองหาตัวแทนจำหน่ายในแต่ละประเทศ โดยผู้สนใจสามารถติดต่อผ่านตัวแทนในประเทศนั้นๆได้ นอกจากนี้ โมเดลอาหารอาเซียนส่วนใหญ่นั้นมีความคล้ายคลึงกับอาหารไทย จึงไม่ก่อให้เกิดความยุ่งยากในการผลิตมากนักหากแต่ในบางประเทศเช่น อาหารอินเดีย Mike Food Model จะจำเป็นต้องศึกษาและพัฒนาสินค้าโดยเฉพาะเรื่องสีสันของอาหาร

ธุรกิจโมเดลอาหารนั้นถือว่าเป็นตลาดที่มีผู้ประกอบการจำนวนไม่มากทั้งนี้เพราะการผลิตโมเดลอาหารนั้น ลูกค้าไม่ได้ซื้อสินค้ากันบ่อยๆ และเพื่อให้ได้สินค้าที่แตกต่าง ลูกค้าจะเน้นเป็นการสั่งแบบ Made to Order ดังนั้นการพัฒนาวัตถุดิบ การสร้างสรรค์สินค้าให้เหมือนจริงถือเป็นเรื่องที่สำคัญมากดังนั้นเมื่อสินค้าเองไม่ได้มีการซื้อขายกันบ่อยนัก Mike Food Model จึงเริ่มแนวความคิดของการขยายตลาดให้กว้างขึ้น โดยอาศัยความสามารถหลักที่มีอยู่เดิมคือ การผลิตสินค้าจิ๋ว และพัฒนาสินค้าใหม่มาสู่โมเดลอาหารในรูปแบบของที่ระลึก โดยจากการสำรวจพบว่า ประเทศไทยมีปริมาณของนักท่องเที่ยวเข้ามาเพิ่มขึ้นทุกปี และนักท่องเที่ยวส่วนใหญ่ชอบอาหารไทยแต่เนื่องด้วยข้อจำกัดที่ไม่สามารถซื้อกลับไปได้ ทำให้ Mike Food Modelขยายสายผลิตภัณฑ์ไปสู่ของฝากเพิ่มเติม

สำหรับการสื่อสารของธุรกิจ Mike Food Model เริ่มต้นจากการขายผ่านอินเทอร์เน็ต ทุกวันนี้เว็บไซต์ http://www.foodmodelshop.comก็ยังเป็นช่องทางหลักในการขายสินค้า โดยใช้การโฆษณาผ่าน Google เพื่อโปรโมตเว็บไซต์ให้เป็นที่รู้จัก Mike Food Model ให้เหตุผลว่าตลาดโมเดลอาหารไม่ได้ใหญ่มากนัก การจะเปิดหน้าร้านในที่ต่างๆ เป็นเรื่องยากที่จะทำให้คนเข้ามาหาและยอมจ่ายเงินซื้อ แต่อินเทอร์เน็ตทำให้สามารถเข้าถึงคนที่กำลังมองหาสินค้าที่ต้องการอยู่แล้ว อีกทั้งสามารถเข้าถึงลูกค้าได้ทั้งในประเทศและต่างประเทศอีกด้วย

114-127 Graduated 158_13

สรุปผลการวิเคราะห์

จากกรณีศึกษาของ Mike Food Model สะท้อนให้เห็นถึงบทเรียนของการสร้างนวัตกรรมให้กับสินค้าในทั้งสามมิติคือ

มิติแรกคือความใหม่ สำหรับผู้ประกอบการโดยเฉพาะผู้ประกอบการขนาดเล็กนั้นอาจไม่ได้มีงบประมาณในการวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่แปลกใหม่ไม่เหมือนใคร ดังนั้นสำหรับผู้ประกอบการขนาดเล็ก การพัฒนาสินค้าสามารถทำได้โดยอาศัยความร่วมมือในการพัฒนากับหน่วยงานต่างๆนอกจากนั้นสินค้าจะใหม่ได้กลยุทธ์การพัฒนาสินค้าควบคู่ไปกับลูกค้าถือเป็นสิ่งที่ผู้ประกอบการต้องให้ความสำคัญ เพราะแม้จะใช้เวลาแต่ก็เป็นการเพิ่มพูนความรู้และความสามารถให้กับผู้ประกอบการได้เพิ่มเติม

มิติที่สอง คือการใช้ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์นั้น การนำนวัตกรรมมาใช้ในการพัฒนาสินค้า บทเรียนจาก Mike Food Model สะท้อนให้เห็นถึงการให้ความสำคัญกับความต้องการของลูกค้า ไม่หยุดที่จะพัฒนาสินค้าให้มีความหลากหลาย และมีการพัฒนาสินค้าไปด้วยกัน ก่อให้เกิดโอกาสทางการตลาดใหม่ในการขยายสายผลิตภัณฑ์ซึ่งสามารถสร้างกำไรให้กับธุรกิจได้มากกว่าเดิม

มิติที่สามคือ ความคิดสร้างสรรค์ การเกิดจากความเชี่ยวชาญและการฝึกฝนในการประดิษฐ์ และเปิดโอกาสให้กับตนเองในการเรียนรู้ที่จะรับกับความท้าทายในการทำสินค้าใหม่ที่ไม่เคยทำ รวมถึงการมองหาโอกาสใหม่ๆในการทำการตลาดอีกด้วย

กรณีศึกษาของ Mike Food Model สะท้อนให้เห็นว่า แม้จะเป็นผู้ประกอบการขนาดเล็ก แต่หากมีการวิจัยพัฒนาอย่างต่อเนื่องสามารถทำให้ผู้ประกอบการสามารถเป็นผู้นำของธุรกิจโมเดลอาหารที่ก้าวไปได้อย่างรวดเร็วและยั่งยืนกว่าคู่แข่งขัน

ดร.พัลลภา ปีติสันต์ ประธานสาขาการจัดการธุรกิจ วิทยาลัยการจัดการมหาวิทยาลัยมหิดล